ابزار آلات وابسته به جایرو در هواپیما  ( Gyroscopic instruments )

 

همانطور که میدانید در هواپیما ابزارآلات دقیقی برای نشان دادن وضعیت و موقعیت هواپیما تعبیه شده است. برخی از این ابزارآلات با سیستمی به نام استاتیک و یا پیتوت کار میکنند که در سایت بست پایلت می توانید توضیحات کاملی از این دو سیستم و ارور هایشان تحت مقاله ای با همین عنوان  مطالعه نمایید.

اما برخی از اینسترومنت های هواپیما با سیستم دیگری  به نام جایرو کار میکنند که در ادامه ی مطلب توضیحات کاملی از این سیستم و انواع اینسترومنت های وابسته به آن خواهیم داد.

ابزار آلاتی که با سیستم استاتیک کار میکنند شامل:

سرعت سنج ( Airspeed indicator)

ارتفاع سنج (Altimeter)

و سرعت سنج عمودی( Vertical speed indicator )

در این بین سرعت سنج هوایپما تنها اینسترومنتی است که از هر دو سیستم پیتوت و استاتیک به صورت هم زمان استفاده میکند. برای مطالعه ی هرکدام از این موارد میتوانید از مقالات موجود در سایت بست پایلت استفاده نمایید.

 

انسترومنت هایی  که در هواپیماهای آموزشی با سیستم جابرو کار میکنند٫ شامل turn coordinator, attitude indicator٫  و heading indicator که در مورد هرکدام مفصلا توضیح خواهیم داد.

 

جایرو و ویژگی هایش

 

 

 

برای درک بهتر سیستم جایرو نیاز است ابتدا با دو ویژگی مهم آن آشنا شوید.

به شکل ۷۹ـ۲ توجه کنید. مبنای کار این اینسترومنت ها بر اساس دو مفهوم اساسیست که در جایرو اعمال میشود: rigidity in space(پایداری در فضا) و precession(تقدم)

 

 

زیر شکل ۷۹ـ۲

 

وقتی در حال صعود٫ نزول و یا چرخش هستید٫ می توانید اینسترومنت های وابسته به جایرو را چک کنید تا از وضعیت ارتفاع و صاف بودن هواپیما مطلع شوید

Turn indicatorچرخش به راست را نشان می دهد.

Heading  از شمال به غرب حرکت میکند بنابراین چرخش به چپ را نشان میدهد.

 

RIGIDITY IN SPACE

 

پایداری در فضا به یک اصل ساده اشاره دارد.فرض کنید یک چرخ که لبه های سنگینی دارد با سرعت زیادی در حال چرخیدن روی یک صفحه است. این چرخ چون با سرعت میچرخد و وزن زیادی دارد٫ همچنان تمایل دارد به چرخش خود ادامه دهد. این چرخ در این حالت موقعیت خود را روی صفحه ی زیری حفظ میکند و جابجا نمیشود.

حال تصور کنید که ای چرخ را بر روی چند حلقه ی چنان نصب کنیم که بتواند آزادانه به هرسمتی بچرخد( به شکل ۸۰-۲ توجه کنید) به این ترتیب اگر حلقه های اطراف آن چرخ به هرسمتی حرکت کنند( مثل وقتی که هواپیما میچرخد) چرخ همچنان حالت خودرا حفظ میکند.

 

PRECESSION

.PRECESSION  به این معنیست که هرنیرویی به جایرو وارد شود٫ جایرو به این نیروی وارد شده واکنش نشان میدهد. اما ۹۰ درجه جلو تر و هم  جهت نیروی وارد شده. یعنی اگر شما به ساعت ۱۲ جایرو نیرو وارد کنید جایرو از سمت ساعت ۳ خود واکنش نشان میدهد.  این موضوع وقتی به دلیل تغییر موقعیت های هواپیما نیروهایی به جایرو وارد میشود باعث بروز خطاهای اندکی در آن خواهد شد. در ادامه به نحوه ی استفاده از این تو مفهموم در ابزارآلات هواپیما خواهیم پرداخت.

 

 

 

همانطور که پیش تر گفتیم جایرو برای ماندن در فضا و حفظ موقعیت خود نیاز دارد با سرعت زیادی بچرخد. اما نیرویی که برای چرخش جایرو نیاز است از کجا تامین میگردد؟ اکثر هواپیماهای کوچک دارای دو منبع متفاوت برای تامین این نیور میباشند تا شما مطمئن باشید که جایرو کار میکند. حتی وقتی موتور از کار افتاده! اما طراحان هواپیما برای این منظور یک تقسیم بندی انجام داده اند. به این ترتیب که دو نشانگر attitude(حالت هواپیما از نظر کج یا صاف بودن) و heading (اینکه دماغه ی هواپیما به کدام سمت است) نیروی مورد نیاز را از طریق سیستم وکیوم و turn coordinator آن را از طریق الکتریسیته تامین میکنند.

 

 

شکل ۸۱ـ۲

 

ابتدا هوا از فیلتر های مربوطه عبور کرده و وارد سیستم میشود. به دو نشانگر heading و attitude می رسد و جایرو در آنها شروع به حرکت میکند. سپس پمپ وکیوم هوا را به سمت خود کشیده و سپس خارج مشود. اما قبل از رسیدم به پمپ٫ از شیر وکیوم عبور میکند تا فشار بیش از حد ان گرفته شود و از آسیب به سیستم جلوگیری شود.

 

شکل ۸۲-۲

در طول پرواز  suction gauge را چک کنید تا حتما در محدوده ی سبز باشد. زیرا در غیر این دو اینسترومنت وابسته به سیستم وکیوم یعنی heading indicator و attitude indicator غیر قابل اتکا خواهند بود.

 

 

 

باید بدانید که چک کردن فشار وکیوم برای شما مسئله ی مهمی خواهد بود.زیرا ممکن است در صورت کم بودن فشار ٫  دو اینسترومنت heading و attitude اطلاعات اشتباهی در اختیارتان قرار دهند.

برخی هواپیما های امروزی به یک چراغ اخطار دهنده در این زمینه مجهز شده اند. به این ترتیب که در صورت کم شدن فشار وکیوم و رسیدن آن به حد غیر مجاز به خلبان اخطار خواهند داد. همینطور  از آنجایی که دو اینسترومنت یاد شده نقش اساسی در پرواز دارند٫برای به حداقل رساندن خطایشان یک سیستم بک آپ که غالبا الکتریکیست  به عنوان جایگزینی برای پمپ وکیوم در نظر گرفته میشود.

 

بست پایلت در سه مقاله ی مجزا به توضیح درباره ی سه اینسترومنت heading indicator و turn coordinator ,attitude indicator پرداخته است. برای مطالعه ی هرکدام میتوانید با کلیک بر روی هرکدام به مقاله ی مورد نظر منتقل شوید.