آیا تا کنون به خرابی سیستم های هواپیما فکر کرده اید ؟ بنظر شما می توان یک سیستم بی نقص طراحی کرد که هرگز خطایی نداشته باشد؟

سیستم های هواپیما و ابزار آلات مروبط به سنجش وضعیت آن نیز گاهی دچار ارور هایی میشوند. وظیفه ی شما به عنوان یک خلبان اینجاست که با این ارور ها آشنایی کامل داشته باشید تا در وضعیت های متفاوت بتوانید بهترین سنجش و تصمیم گیری را انجام دهید. برای مثال با سرعت بالایی در حال  پرواز هستید و به ناگاه وقتی چشمتان به سرعت سنج می افتد با عدد صفر مواجه می شوید! چه اتفاقی افتاده است؟ اگر سرعتتان صفر است پس در هوا چه می کنید؟؟!! شاید اولین فکری که به ذهنات خطور می کند این باشد که سرعت سنجتان از کار افتاده شایدم قطع شده و دیگر کار نمیکند. اما وقتی مطالب این صفحه را خواندید به خوبی خواهید دانست که این تنها یک ارور از سمت سرعت سنجتان است. پس بهتر است قبل از پرواز تمام ارور هایی که ممکن است با آن مواجه شوید را بشناسید و بدانید در چنین شرایطی چه واکنشی می تواند منطقی باشد. برای داشتن پروازی مطمئن تر تا آنجایی که می توانید اطلاعات خودرا بالا ببرید تا در زمان بحران بتوانید شرایط را به بهترین نحو مدیریت کنید.

بسته شدن (Blockage) سیستم پیتوت و استاتیک

اگرچه که اینسترومنت هایی که با سیستم پیتوت کار میکنند دارای برخی محدودیت ها هستند٫ اما به صورت کلی قابل اعتمادند.

خطاهایی که می توانند این اینسترومنت هارا درگیر کنند غالبا به دلیل بسته شدن پیتوت تیوب یا استاتیک پورت و یا هردوی آنها اتفاق می افتد.

بسته شدن این دو عضو حیاتی٫ ممکن است به دلیل رطوبت٫ یخ٫ خاک و در برخی موارد حتی حشره باشد. حتما به خاطر داشته باشید که قبل از پرواز و حین چک کردن هواپیما حتما پیتوت تیوب را نیز به منظور مطمئن شدن از نبود کاور چک کنید. ضمنا از چک کردن  استاتیک پورت نیز غافل نشوید. اگر نیاز به باز کردن داشتند حتما از یک متخصص بخواهید این کار را انجام دهد.

به یاد داشته باشید بسته بودن پیتوت تیوب تنها بر دقت Airspeed indicator تاثیر خواهد گذاشت. اما بسته شدن سیستم استاتیک نه تنها بر سرعت سنج بلکه روی دو سیستم vertical speed indicator(نشانگر عمودی سرعت) و Altimeter( ارتفاع سنج) نیز تاثیر مستقیم دارد و آنهارا نیز به خطا خواهد انداخت. در این مورد نیز در ادامه  بیشتر خواهید خواند.

بسته شدن سیستم پیتوت

یکی از عواملی که می تواند باعث بسته شدن  پیتوت تیوب  شود جمع شدن آب درون آن است. اما طراحان یک سوراخ درون آن تعبیه کرده اند تا آب جمع شده از آن خارج شود و بدین ترتیب از یخ زدگی سیستم پیتوت در ارتفاعات نیز جلوگیری کند. در کل پیتوت تیوب میتواند کاملا و یا مقداری دچار بستگی شود. که در هرصورت بر هوایی که باید وارد سیستم شود تاثیر میگذارد.

اگز پیتوت تیوب بسته شود اما  (drain hole) سوراخ انتهایی همچنان باز بماند هوای آزاد امکان ورود به سیستم نخواهد داشت اما از آن طرف فشار موجود از طریق سوراخ کم شده و بدین ترتیب سیستم با محیط بیرون هم فشار می شود.. در این حالت منطقی به نظر می رسد ک   Air speed indicator سرعت صفر را نشان دهد. زیرا هیچ تفاوتی بین فشار داخل و فشار بیرون احساس نمیکند. درست مانند زمانی که هواپیما در رمپ قرار دارد. اما نباید انتظار داشت که این اتفاق فوری بیفتد. بلکه سرعت سنج به آرامی شروع به کم شدن میکند تا جایی که به صفر برسد.

زیر شکل ۷۶-۲

لوله ی پیتوت دچار گرفتگی شده اما سوراخ انتهایی ( drain hole) باز است که همین امر باعث خطای سرعت سنج شده است و درنهایت سرعت صفر را نشان خواهد داد.

اما اگر پیتوت تیوب٫سوراخ انتهایی و  سیستم استاتیک همگی بسته شوند چه اتفاقی می افتد؟ در این حالت قطعا تغییرات سرعت به دلیل فشار محبوث شده در سیستم نشان داده نخواهد شد. اما اگر سیستم استاتیک باز بماند سرعت هواپیما متناسب با ارتفاع تغییر خواهد کرد. به این ترتیب که با افزایش ارتفاع اختلاف بین فشار استاتیک داخل سیستم و فشار استاتیکی که استاتیک پورت دریافت می کند بیشتر شده در نتیجه اینستروممنت سرعت بیشتری را نشان خواهد داد. به همین ترتیب با کاهش ارتفاع و نزدیک شدن عدد این  دو فشار استاتیک٫ به یکدیگر شاهد سرعت  کمتر بر روی سرعت سنج خواهیم بود.بنابراین به صورت کلی می توان نتیجه گرفت که هرزمان پیتوت تیوب بسته و استاتیک پورت باز بود٫ سرعت سنج هم راستای ارتفاع سنج عمل میکند. افزایش ارتفاع افزایش سرعت و کاهش ارتفاع کاهش سرعت.در نظر داشته باشید که این موضوع فقط یک ارور است و به این معنی نیست که شما واقعا سرعت بیشتری دارید. صرفا نیاز است به این ارور آگاه باشید تا اگر با چنین شرایطی مواجه شدید بدانید که قضیه از چه قرار است!

زیر شکل ۷۷-۲

اگر پیتوت تیوب به هردلیلی مانند یخ زدگی٫ حشره٫ خاک و یا غیره کاملا  بسته شود ولی استاتیک پورت باز باشد٫ Airspeed indicator ٫رفتاری کاملا مشابه Altimeter نشان خواهد داد. به این صورت که با افزایش ارتفاع سرعت بیشتر و با کم شدن آن سرعت کمتری را روی سرعت سنج خواهیم دید. اگرچه که در حقیقت سرعت ما ثابت بوده باشد.

اما بسته شدن پیتوت تیوب چه زمانی رخ خواهد داد؟

این اتفاق هرزمانی ممکن است بیفتد. مخصوصا اگر حین پرواز باشید و مقداری آب هم داخل پیتوت تیوب گیر کرده باشد. آنگاه با فریز شدن آب باقی مانده شاهد یخ بستگی لوله ی پیتوت خواهیم بود. در گذشته های نه چندان دور این موضوع می توانست یک چالش قلمداد شود. اما اکثر هواپیماهای امروزی مخصوصا در مدل های جت٫ سیستمی طراحی شده است تا از این امر جلوگیری به عمل آورد. این سیستم در واقع یک سیستم گرما زاست که داخل لوله ی پیتوت تعبیه شده تا بتواند یخ زدگی را از بین ببرد.  فرقی نمیکند که روی زمین هستید و یا در ارتفاع 30000 فیتی. هر زمان که دمای هوا به حدی پایین باشد که بتواند باعث یخ زدگی آب شود٫ ممکن است با این معضل مواجه شوید. بنابراین با استفاده از سیستم که معمولا توسط خلبان کنترل میگردد می توان از خطای سرعت سنج جلوگیری کرد. اما توجه داشته باشید که برای هر اقدامی درون کاکپیت٫ نیاز دارید پروسه ی استاندارد آن را مطالعه و طبق آن عمل نمایید. بدین منظور خواندن دفترچه ی راهنمای هواپیما الزامیست.

بسته شدن سیستم استاتیک

حال اگر پیتوت باز باشد اما سیستم استاتیک بسته شود چه اتفاقی خواهد افتاد؟

در این حالت نیز سرعت سنج به کار خود ادامه میدهد اما بدون دقت کافی و همراه با ارور!