اگر فهرستی از حساس ترین و پر استرس ترین شغل های جهان آماده کنیم٫ احتمالا شغل خلبانی در بالترین رتبه بندی این فهرست جای خواهد گرفت. مسئولیت سنگین و وظیفه ای که در برابر تعداد زیادی انسان احساس میشود٫ این شغل را حساس تر نیز میکند. به صورت کلی میتوان گفت که حین پرواز فشار های روحی و روانی زیادی بر خلبانان وارد میشود. این شغل انجام  چندین عمل متفاوت در آن واحد است و نیاز به تیزهوشی زیادی دارد زیرا خلبان همواره باید جلو تر از هواپیما پرواز کند! به این معنی که برای قدم های بعدی کاملا آماده باشد و حتی بتواند در کثری از ثانیه تصمیم گیری کند. تصمیمی برای جان چند صد نفر انسان..

سوانح پیش آمده طی سالهای اخیر به خوبی اهمیت شرایط روحی و روانی خلبانان را توصیف می کند. به گونه ای که در این خصوص٫ قوانینی تنظیم و اجرا شده است که برخی از آنها از آغاز این شغل وجود داشته و برخی به مرور زمان به ان اضافه شده اند. برای مثال٫ خلبانان هرگز پیش از پرواز اجازه ی  رانندگی نداشته و همواره میبایست توسط زاننده به فرودگته برده شوند. زیرا  رانندگی به خودی خود ٫ عملی استرس زاست و میتواند ذهن خلبان را از آرامش مورد نیاز خارج کند. در ادامه ی این مطلب ٫ به مهمترین فاکتور های تاثیر گذار بر شرایط روحی خلبانان خواهیم پرداخت:

استرس                                               

استرس را می توان واکنش بدن به اقتضائات فیزیکی یا روانی وارد بر آن تعریف کرد. واکنش بدن شما به استرس شامل انتشار هورمون های شیمیایی( مثل آدرنالین) در خون و سرعت گرفتن متابولیسم(فعل و انفعالات بدن) برای تامین انرژی به ماهیچه ها می شود. علاوه بر این، قند خون، ضربان قلب، تعریق، فشار خون، و تنفس در هنگام  استرس بالا می رود. عبارت یا اصطلاح " عامل استرس زا" برای تشریح عاملی استفاده می شود که باعث ایجاد استرس در شما می شود.

عوامل استرس زا شامل موارد مرتبط با محیط، مثل دما رطوبت شدید، صدا، ارتعاش، و کمبود اکسیژن می باشد. شرایط فیزیکی شما نیز می تواند در استرس تاثیرگذار باشد. به عنوان مثال، نداشتن تناسب فیزیکی، خستگی، کمبود خواب، از دست دادن وعده های غذایی( که به کاهش سطح قند خون می انجامد) و بیماری می توانند منبع ایجاد استرس باشند. استرس زاهای روانی شامل عوامل اجتماعی یا احساسی می باشند، مثل مرگ اعضای خانواده، طلاق، کودک بیمار، تنزل شغلی یا بار روانی شرایط پرواز.

البته مقداری مشخص از استرس برای انسان لازم است چرا که فرد را هوشیار نگه میدارد و مانع از منفعل بودن می شود. با این حال، استرس آرام آرام ایجاد می شود و اگر به صورت تکی  با آن مقابله نشود در نهایت به وضعیتی غیر قابل تحمل می انجامد. عملکرد مغذ به طور کلی با شروع استرس افزایش می یابد، به اوج می رسد و بعد به موازات اینکه سطح استرس از سطح تاب آوری شما بیشتر شود، این سطح عملکرد به صورت آنی نزول میکند.

چندین تکنیک برای کنترل استرس های زندگی و کمک به جلوگیری از رسیدن استرس به سطح بالا وجود دارد. از جمله، قرار دادن زمان استراحت در برنامه کاری و انجام و مداومت در برنامه ای که به تناسب فیزیکی شما کمک می کند و البته یادگیری مدیریت زمان که باعث می شود از فشارهای سنگین ناشی از عقب افتادن برنامه ها و استرس عدم ارائه در زمان مشخص شده اجتناب کنید. با تحلیل و ارزیابی خودتان می توانید قابلیت ها و محدودیت های خودتان را بشناسید تا به این ترتیب بتوانید اهدافی واقع گرایانه  برای خودتان تعیین کنید. در زمانی که امکانش فراهم بود از وضعیت های استرس زا و یا افرادی که برای شما ایجاد استرس می کنند اجتناب و دوری داشته باشید، و در نهایت اینکه برخی تکنیک های خاص، مثل مراقبه را فراموش نکنید که می تواند به شما در مقابله با استرس کمک شایانی کند.

خستگی

خستگی همیشه با خطا در خلبانی همراه می شود. برخی از تاثیرات خستگی شامل کاهش توجه و تمرکز، اختلال در هماهنگی و کاهش قابلیت ارتباط است. این عوامل می تواند به صورتی جدی بر توانایی شما در اتخاذ تصمیمات درست اثر بگذارد. خستگی فیزیکی می تواند ناشی از کمبود خواب، تمرین یا کارهای فیزیکی باشد. عواملی چون استرس و کار فکری طولانی مدت می تواند به خستگی روحی منتهی شود. اگر در کابین باشید و خستگی بر شما غلبه کند، هر اندازه هم که در زمینه خلبانی مجرب و کارآموزده باشید نمی توانید از تاثیرات مضر آن در امان باشید. استراحت کافی تنها راه جلوگیری از خستگی است. اگر در شب پیش از پرواز به خاطر ساعات کاری زیاد یا داشتن روزی خسته کننده یا استرس زا، خواب کافی نداشته اید بهتر است از انجام پرواز منصرف شوید.

صدای کابین

سروصدای کابین می تواند در میزان خستگی، استرس و حتی airsickness( تهوع و بیماری در هواپیما = هوازدگی) تاثیر داشته باشد. سروصدای کابین همچنین می تواند درک مکالمات را به شدت تحت تاثیر قرار دهد که این امر ارتباط بین خلبانان و ارتباطات رادیویی با برج را مختل می کند. آزمایشات نشان داده اند که در برخی هواپیماها قابلیت درک صحبت های برج می تواند گاهی از 100 تا صفر درصد کاهش یابد.

تاثیرات بلندمدت صدای کابین می تواند بسیار جدی باشد. کاهش قدرت شنوایی در طول زندگی برای هر شخصی می تواند اتفاق بیفتد اما برای خلبانانی که دائما و بدون محافظ گوش پروازمی کنند این مسئله ممکن است زودتر واقع شود. کاهش شنوایی معمولا به صورت تدریجی و آرام و در بازه های بلند مدت اتفاق می افتد و به همین دلیل شما ممکن است تا زمانی که کاهش شنوایی دائمی برای شما واقع نشده از آن بی خبر باشید. به عنوان مثال، اگر در یک هواپیمای تک موتوره سبک، بیش از 5 ساعت در هفته پرواز داشته باشید، می توان انتظار داشت که بعد از 10 سال، در درک مکالمات مشکل پیدا کنید.

تقریبا تمام مشکلات و موارد مرتبط و ناشی از صدای درون کابین با استفاده از گوش- گیر رفع می شود. گوش گیرها ابزارهایی هستند که درون یا روی کانال گوش بیرونی را می گیرند تا تاثیرات صدای محیط را بر سیستم شنوایی کم کنند. استفاده از هدفون یا هدست های کاهنده نویز نیز می تواند تاثیرات صدای هواپیما را کاهش دهد، اما باید مطمين شوید  که دستگاه شما کیفیت خوبی از این نظر داشته باشد. فراموش نکنید که هم هدست و هم گوش-گیرها باید به طور کامل گوش را بپوشانند تا بتوانند کارکردی صحیح داشته باشند.

داروها(مخدر یا پزشکی)، و عملکرد بدن

بیماری نیز می تواند بر عملکرد و کارکرد بدن شما تاثیر بگذارد، به همان صورت داروهایی که برای مقابله با  بیماری ها استفاده می شوند نیز می توانند بر بدن شما تاثیر داشته باشند. در بازه های زمانی که در حال مصرف دارو هستید و قرار است پرواز داشته باشید دو مورد را باید در نظر بگیرید: یک، نوع بیماری شما و نوع عوارض جانبی مربوط به دارویی که مصرف می کنید. برخی از بیماری ها به اندازه کافی جدی هستند که مانع از پرواز شوند، حتی اگر روند درمان با داروها به صورتی موفقیت آمیز پیش رفته باشد. همیشه درزمان  ویزیت، به پزشک بگوئید که خلبان هستید و در مورد عوارض جانبی داروی تجویزی از او سوال کنید. بهتر است با پزشک سازمان هوایی  در مورد داروها مشورت داشته باشید، این مسئله شامل داروهای بدون نسخه ای که فکر می کنید می توانند بر  توانایی شما در کنترل هواپیما تاثیر داشته باشند نیز می شود.

آرام بخش ها(دارویی یا مخدر)

آرام بخش ها، داروهایی هستند که سطح کارکرد بدن را در زمینه هایی مختلف کاهش می دهند. این داروها میزان فشار خون و فرآیندهای روانی را کاهش می دهند و واکنش های رفتاری و کنشی را پائین می آورند. چندین نوع دارو وجود دارد که تاثیرات ارامش بخش بر بدن دارند، از جمله مسکن ها، داروهای ضد تهوع، برخی داروهای شکم، داروهای ضد خفگی  و انتی هیستامین ها .متداول ترین آرام بخش الکل است.

الکل

اتیل الکل متداول ترین نوع الکل مورد استفاده است که سومصرف در مورد آن دیده می شود. هرچند از برخی از الکل ها برای مصارف پزشکی هم استفاده می شود، عمده الکل ها به عنوان مشروبات مستی آ‌ور  استفاده می شوند. الکل برای اثربخشی لازم نیست هضم شود و مستقیم از شکم و روده کوچک، جذب جریان خون می شود و سپس به صورت آنی از کبد عبور می کند. این امر تاثیری آرامش بخش بر سیستم عصبی دارد. میزان الکی که در بدن شما جذب می شود بنا بردرصد الکل موجود در نوشیدنی، سرعت مصرف آن، میزان و نوع غذایی که با آن می خورید و مدت زمانی که مشغول نوشیدن هستید متغیر است.

حالت مستی براساس  میزان الکل موجود در جریان خون تعیین می شود. این میزان معمولا به صورت درصدی و میزان وزنی در خون مشخص و ارائه می شود( نمودار 1-8). FARs الزام دارد که میزان الکل خون شما پائین تر از .04 درصد باشد و اینکه در موقع پرواز 8 ساعت از زمان نوشیدن الکل گذشته باشد. اگر 8 ساعت از زمان نوشیدن و مصرف آن گذشته باشد اما سطح الکل خون شما .04 یا بالاتر باشد، تا وقتی که سطح الکل به پائین تر از میزان تصریح شده نرسیده باشد حق پرواز ندارید. با این حال اگر 8 ساعت از زمان مصرف الکل نگذشته باشد، حتی اگر سطح الکل خون شما پائین تر از .04 هم باشد حق پرواز ندارید. هرچند قوانین در این ارتباط بسیار دقیق هستندو رقمی را برای میزان سطح الکل در خون مشخص کرده اند، اما بهتر است که شما نسبت به رقم ارائه شده FARs ، محافظه کارتر باشید و احتیاط بالاتری را به عمل بیاورید. بیشتر خلبان ها حداقل 12 ساعت پیش از پرواز، مصرف الکل ندارند، ایرلاین های تجاری معمولا الزام دارند که خلبان هایشان تا 24 ساعت پیش از پرواز مصرف نوشیدنی های الکی نداشته باشند.

نمودار 1-8 : این نمودار تعداد 12 اونس، الکل 5% مصرف شده و میزان الکل موجود در خون مطابق بر آن را برای یک خانم 58 کیلویی و یک مرد 77 کیلویی را نشان می دهد.